Aralık ayı sonunda yapılan ve TBMM’de onaylanan 2023 bütçesine göre yıl sonunda öngörülen açık 660 milyar TL oldu. Bir önceki yılın bütçe açığını da üçe katladı. Daha sonra yapılan 817 milyar TL’lik ikinci bütçeyi saymazsanız, Bakan Nabati’nin hesabına göre bütçe açığının neredeyse 5 katına tekabül ediyor.
Bu arada yılın ilk ayına rekor bütçe açığı ile başladık. Şubat ayı ortasında açıklanan verilere göre Ocak ayı bütçe açığı 32,3 milyar TL ile rekor seviyeye ulaştı. Yaşadıklarımızı ve dünyada yaşananları düşündüğümüzde, yılı anormal bir bütçe açığı ile kapatacağımız çok net görünüyor.
Sadece şubat ayında ülkemizi kasıp kavuran deprem nedeniyle öngörü şimdiden 1 trilyon TL’ye sıçradı. Ancak mesele bu üzücü olayın ekonomik bilançosu ile sınırlı değil. O halde önümüzdeki dönemde bu açığı daha da açacak olasılıklara bakmakta fayda var.
Öncelikle hem FED’in hem de Avrupa Merkez Bankası’nın yaklaşımlarına bakarsak paraya erişim zorlaşıyor. Bunun da finansman maliyetini artıracağı açıktır. Çünkü ya para bulamayacaksınız ya da çok pahalı finansman kullanacaksınız. Bunun faiz ödemelerine yeni bir yük getirmesi muhtemeldir.
Bu da yetmez, dış ticaret açığındaki tek umut ihracatın azalması, bu da cari açığın finansmanı açısından başka bir sorunu beraberinde getiriyor. Yılın ilk ayında dış ticaret açığı yüzde 34,4 artarak 14,2 milyar dolar oldu. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 57’ye geriledi.
Bu iki tablo döviz kurunu baskı altına almak isteyen ekonomi yönetiminden yeni bütçe açıklarını da beraberinde getirecek. Çünkü doların kaynağı belli olan ya da belirsiz olan parayı kullanmaya devam etmek istediği anlayışı hem ihracat gelirlerini etkileyecek hem de kurda tutunmayı zorlaştıracaktır.
Döviz kurundaki bir sıçrama ise bütçe açığını maliyet düzeyinde artıracak ve yeni bütçe açığı kalemlerini önümüze çıkaracaktır. İş burada bitmiyor. Döviz korumalı mevduatlarda da yeni masraflar olacaktır.
Bugün itibari ile 1.5 trilyon TL’ye yani gerçekte 80 milyar dolara varan maliyet, riski elinde tutmak bütçede bir delik daha açılmasına neden oluyor. Döviz kuru garantisini kaldırmaya kalkarsanız bunu karşılayacak paranız yok. Çünkü döviz rezervleri hariç eksi 44 milyar dolar seviyesinde.
Elbette 2023’te bütçedeki ana kara deliklerden biri seçim faktörü olacak. Bir yanda yapılan harcamalar, diğer yanda hesapsız dağıtılan tedbirlerin bütçe açığına yeni hesaplar getirmesi muhtemel.
Şu anda konuşulmayan ancak son hızla artan gıda fiyatları, hem kuraklık hem de depremlerdeki üretim kayıplarıyla enflasyonu körüklüyor ve bütçe dengesini daha da bozuyor.
Elbette bu aşamada yapılan zamlar, aşırı kira ve konut maliyetleri gibi etkenler de enflasyonla birlikte bütçenin açık kalemlerini oluşturacak, bunlar ya yeni vergi ve zamlarla telafi edilmeye çalışılacak ya da bir tedbir olarak ertelenecektir. Seçimden sonra fatura
Yine deprem kapsamında ertelenen her TL’nin bütçe üzerinde de baskı oluşturacağı açıktır. Genişletebileceğim bu liste bize şunu söylüyor; Bizi hoş bir fatura beklemiyor ve bunu düzeltme sözü verenler de seçim sonrası sıkıntıları hafifletmek için plansız her adımı atıyorlar.
Ekonomiyi kim devralırsa, kim ödeyecekse sürpriz olmasın diye kanun taslağındaki bazı maddeleri daha önce paylaşmıştım. Dışarı çıkmak? Tek çıkış var. Matematik. Bütçeyi doğru yapmaz, öncelik sırasını doğru yapmazsanız bu bütçenin gelir kaleminde çok büyük bir çöküş yaşanır. Buna göre hesaplayın.
Umarız ilginizi çekebilecek güzel bir içerik sunabilmişizdir.